Er is al zo veel geschreven over het rendement van bedrijfsopleidingen. Het is dan ook de vraag of ik daar in dit blogartikel nog iets aan kan toevoegen. In een grijs verleden heb ik een studie opleidingskunde afgerond. De ontwikkelingen op dit gebied volg ik nog altijd en ik bespeur de neiging om hier een ‘semiwetenschappelijk’ theoretisch verantwoord stukje te schrijven over theorieën en ontwikkelingen over het rendement van bedrijfsopleidingen. Maar naast het feit dat ik daar niet goed in ben, ben ik van mening dat rendement pas zichtbaar wordt in de dagelijkse praktijk. Laat ik het daar dan over hebben.
Verder professionaliseren leidt tot rendement
In de praktijk verbaas ik me erover dat een heel groot deel van alle opleidingen, trainingen en cursussen die worden aangeboden niet of nauwelijks rekening houdt met criteria die invloed hebben op het rendement. Ik veronderstel dat verdere professionalisering binnen een vakgebied leidt tot meer aandacht voor het eindresultaat en het rendement. Niet alleen in de theorie maar ook in de praktijk. Dus wat gebeurt hier? Is er soms sprake van collectieve verdwazing wanneer de marktwerking en het grote geld een belangrijke rol gaan spelen? En is de waardering en de invloed van opleidingskundigen binnen organisaties daar mogelijk ook aan gekoppeld? Een vraag van een andere orde waar ik wellicht eens een apart blogartikel over kan schrijven. Voor nu, terug naar de praktijk!
Business as usual of zichtbaar rendement?
Vragen van organisaties op het gebied van opleiding en ontwikkeling zijn vaak niet gericht op het realiseren van een bepaald resultaat. De initiële vraag is of een specifiek opgesteld programma uitgevoerd kan worden en welk prijskaartje hieraan hangt. Veel aanbestedingen hebben dan ook dit karakter. Kijk maar eens goed, je zult het zien. De richtlijn is: wie het programma met dezelfde titel en inhoud in zo min mogelijk dagdelen kan uitvoeren is daardoor de goedkoopste aanbieder en krijgt de opdracht.
Het is ook nog niet zolang geleden dat veel organisaties oprecht niet geïnteresseerd waren in het resultaat. ‘Veel te ingewikkeld en toch niet te meten’, werd er dan vaak geroepen. ‘Doe maar gewoon een voorstel voor een programma en dan kiezen wij samen met de deelnemers wel voor het meest aansprekende aanbod. Als de deelnemers een leuke tijd met elkaar hebben en elkaar eens van een andere kant leren kennen dan is de opleiding voor ons geslaagd’. Gelukkig kom ik dat soort vragen nu steeds minder tegen. Organisaties kijken nu toch kritischer naar de investeringen.
Toch kom ik ook steeds meer organisaties tegen die teleurgesteld zijn over het resultaat van een gevolgde opleiding of training. Achteraf realiseren zij zich pas welke investering er eigenlijk mee gemoeid gaat. Het gaat daarbij niet alleen om de out-of pocket kosten maar voornamelijk om de toegenomen taakbelasting en verloren arbeidstijd van de deelnemers en de coördinatie, begeleiding en de aansturing van het gehele traject. Vaak wordt er dan ook nog geconstateerd dat er tijdens en net na de opleiding sprake is van een kleine verandering op organisatieniveau, maar dat het na verloop van tijd het toch weer “business as usual” wordt. Dan is men uiteindelijk teleurgesteld in het resultaat.
De juiste investering voor duurzaam resultaat
De aanbieders van opleidingen en trainingen doen natuurlijk mee aan het hele circus. Zonder vraag geen aanbod en geen aanbod zonder vraag. Hun onderscheidend vermogen zit hem vaak in het feit dat zij een unieke methodiek of werkwijze hebben. Leuk bedacht, goed uitgewerkt in complexe schema’s en presentaties en het verkoopt ook goed. Maar of het nu echt zo’n belangrijke bijdrage levert aan het resultaat? Vaker nog zijn instituten uniek in hun trainers en docenten. Die zijn echt onnavolgbaar in hun aanpak en presentatie en maken een verpletterende indruk op de deelnemers. Gegarandeerd! En er zijn trainers en docenten die dat ook echt waarmaken, ook dat verkoopt goed en maakt indruk maar levert dit dan een grote bijdrage aan het resultaat?
Op die manier besteden we met elkaar veel teveel aandacht aan de uitvoering van de opleiding of training, terwijl we weten dat het resultaat sterk wordt bepaald door de invulling van het hele voortraject en vooral het traject na afronding van de opleiding. In de dagelijkse praktijk wordt daar wel veel over gesproken maar wordt er toch weinig concreet in geïnvesteerd door zowel aanbieders als afnemers. Waarom gaan we zo slordig om met alle kennis die toch ruimschoots voorhanden is? Het is nu eenmaal niet eenvoudig om een opleiding of training met goede en duurzame resultaten te realiseren. Het vereist een grote investering van alle professionals die erbij betrokken zijn.
Kies de juiste interventie
De noodzakelijke investering in opleiding en training is relatief hoog en het resultaat valt achteraf nog vaak tegen. Toch is naar mijn idee voldoende kennis beschikbaar om het resultaat te verbeteren. Er zijn dan zeker resultaten te realiseren die de verwachtingen van iedereen kunnen overtreffen. Dan is het echter wel noodzakelijk dat zowel aanbieders als afnemers zich realiseren dat je niet voor een dubbeltje op de eerste rang kunt zitten. Dan kan de voorstelling namelijk wel eens tegenvallen. En dat is niet in het belang van de individuele klant en ook niet in het belang van het imago en uitstraling van de branche en alle professionals die daarin werkzaam zijn.
Mijn persoonlijke mening is dat we vaak niet moeten kiezen voor opleiding en training als interventie. Hiervoor zijn goedkopere alternatieven te bedenken zoals begeleiding, instructies, beloning, samenwerking en het optimaliseren en faciliteren van de werkomgeving. Maar wanneer een opleiding wel de juiste interventie blijkt, laten we dan erkennen dat we moeten investeren in een zorgvuldig ontworpen traject, met veel aandacht voor zowel het voor- als het natraject. Alleen dan kunnen we verwachtingen overtreffen en krijgt het vak weer de plaats en de waardering die het toekomt. Ik wens alle professionals veel succes bij het waarmaken van deze uitdaging.
Coen Toebosch is algemeen directeur bij Avans⁺
