Ach dat pensioen komt vanzelf wel, daar maak ik mij niet druk om. Als je jong bent dan lijkt pensioen ver weg, maar er staan grote veranderingen te wachten en de druk op ons pensioen neemt toe. De jongeren organisaties van VVD, PvdA en D66 wachten niet af. Zij stellen voor dat iedereen, ook ZZP-ers, een individuele pensioenrekening krijgt en zelf mag bepalen bij welke erkende pensioenbeheerders zij zich aansluiten. Een zinvol alternatief. De aangereikte oplossingen van de oude garde, niet meer dan het restaureren van het bestaande, verliezen kleur en kracht. De sociale partners zitten met de handen in het haar. Toch moeten we verder want een betrouwbare pensioenvoorziening blijft een hoge prioriteit voor medewerkers. Voor de praktijk van HRM betekent het een actieve opstelling en hoge prioriteit.
Hoe staan we er voor?
We weten veel te weinig van de oudedagsvoorziening. Buitenlandse deskundigen prijzen het Nederlandse pensioenstelsel. Tot 3x toe verkiest internationaal HR-adviesbureau Mercer het Nederlandse pensioensysteem tot het beste van de wereld. Dat is opmerkelijk, want in Nederland zelf vinden we dat pensioen ontbindingsverschijnselen vertoont. De onderliggende gedachte bij veel Nederlanders is: ‘met ons pensioen komt het nooit meer goed’. Vraag je in Nederland aan gepensioneerden wat ze van hun pensioen vinden, dan hoor je nooit: ‘ik weet precies hoe het in elkaar steekt’, maar bijna altijd zeggen ze: ‘het is een goed pensioen. Onderzoek laat zien dat nog geen tien procent van de werkende populatie weet wat ze aan pensioen ontvangen op hun 65-67ste jaar. Pensioenzekerheid komt niet vanzelf terug door je hoofd in het zand te steken.
Druk van buiten af wordt steeds groter
De BV Nederland neemt draconische maatregelen om de economie draaiend te krijgen. Geen enkel heilig huisje wordt gespaard. Moeten we doorwerken of willen we doorwerken tot het 67e jaar? De categorie babyboomers, die vol van zekerheid van koopkrachtbehoud al vele jaren leuke dingen doet met de vrije tijd, wordt snel een grote uitzondering. Een nieuwe categorie medewerkers dient zich aan. Ze hebben exact dezelfde problemen als tien jaar geleden, zoals het ontbreken van passende opleidingen en een gebrek aan werkperspectief, maar wel met de onzekere zekerheid dat ze nog vele jaren door moeten werken. Waarom steeds hogere premies betalen terwijl de kans dat je er zelf nog iets van terugziet steeds kleiner wordt? Is de kans is reëel dat de jongere medewerkers doorwerken tot het bittere einde?
Denkkronkels
De kronkel in het denken is dat de pensioenbuffer eindeloos lang wordt gevuld door werkenden, terwijl we daar steeds minder van krijgen. Hoewel we dat weten, worden dergelijke kreupele systemen nog steeds dwingend opgelegd. Dat kan zolang er een eindeloze massa is van werkenden die verplicht worden premies en belastingen te betalen. We zullen de tekorten zelf moeten aanvullen. Dat gaat direct ten koste van onze koopkracht nu. Er valt veel bij te verzekeren, maar wat je nu in je pensioen voor morgen stopt, kun je vandaag niet uitgeven. Gewoon doorwerken, zelfs na je 67e levensjaar, is maar aan weinig mensen gegeven. Je eigen opgebouwde vermogen uit huis en bezittingen aanwenden voor het vullen van je persoonlijk pensioengat, gaat ervan uit dat je over dergelijke middelen beschikt.
Wat wel?
Het paradoxale is dat we onzekerheid nodig hebben om met zekerheid nog iets van het oude systeem te redden. Dat is moeilijk uit te leggen. Pensioen moet zekerheid geven over een inkomstenbron. Juist als je op leeftijd gekomen bent en niet meer kunt werken en dus zelf niet meer in een inkomstenbron kunt voorzien. De geboden rekenkundige zekerheid zal nooit emotionele zekerheid geven. Uiteraard zijn er berichten dat jongeren benadeeld worden. Zij krijgen in ruil voor het grotere risico dat zij lopen, te maken met steeds minder zekerheid op een passende pensioenopbrengst. Het klaarstomen van de samenleving op langer doorwerken is op dit moment een veel groter probleem. Mensen van vijfenvijftigplus komen niet aan de bak omdat de vooroordelen steeds sterker worden. Wat betekent langer doorwerken voor de fysieke, sociale en psychische belasting?
Oplossingsrichtingen voor HRM
HRM kan niet afwachten en moet in het pensioendebat het voortouw nemen:
+ Schaf verplichte deelname aan pensioenregelingen af.
+ Biedt medewerkers de vrijheid hun pensioen bij een gekwalificeerde organisatie onder te brengen.
+ Pensioen is een belangrijke arbeidsvoorwaarde. Werkgevers die nergens garant voor staan hebben geen recht op een positie in het pensioenuitvoeringsorgaan.
+ Richt niet-commerciële collectiviteiten op, bestuurt door professionals.
+ Beheer geïndividualiseerd pensioenvermogen binnen een collectiviteit op basis van individueel vermogen.
+ Opgebouwd pensioenvermogen blijft opvraagbaar en kan bij een andere pensioeninstelling worden ondergebracht.
+ De medewerker bepaalt zelf wanneer hij met pensioen gaat, zonder dwang tot opname. Formuleer fiscale spelregels op basis waarvan ook afkoop ongestraft tot de mogelijkheden behoort.
+ Verantwoordelijkheid voor de pensioenresultaten ligt bij de werknemer. Collectieve bemoeizucht en paternalisme moeten verdwijnen. Politieke jongerenorganisaties verdienen steun voor hun initiatief.
Er is voor HRM veel werk te doen en veel uit te leggen aan de beleidsmakers, beleidsbeslissers en aan medewerkers. In ieder geval betekent langer doorwerken dat de brede en weerbare inzetbaarheid van medewerkers hoge prioriteit van HRM verdient. Want in iedere pensioenoplossing en in ieder scenario is langer doorwerken een belangrijk uitgangspunt. De verdiencapaciteit van een medewerker en de blijvende economische waarde van een medewerker binnen en buiten de organisatie is een kerntaak voor HRM. Pas als we recht doen aan deze essentie en intentie kunnen we nieuwe pensioenvormen zien en beginnen te werken aan een pensioen- en uitvoeringsbeleid voor medewerkers, ZZp’ers en zelfstandigen waarbij zij in staat worden gesteld hun verantwoordelijkheid daadwerkelijk te nemen.
Bekijk nu onze HR opleidingen.
