Terwijl robotontwikkelaars flirten met de grens van het onmogelijke, wordt onze werkvloer stevig aangetast. Ik haalde het in mijn vorige column al aan: er gaan de komende jaren veel banen verloren door Artificiële Intelligentie (AI). Wat kunnen wij ondertussen als mens doen om duurzaam inzetbaar te zijn? Waarin schuilt de uniciteit van de mens dan wél? Welke bijzondere kenmerken leveren ons een competitief voordeel op in vergelijking met onze digitale tegenhangers?
Als neurposycholoog ben ik vooral gefascineerd of ons brein al deze snelle veranderingen aankan. Mijn antwoord daarop is ja! Ons brein heeft immers een geheim wapen, iets dat geen enkele machine ter wereld ooit zal hebben, het is authentiek.
Garry Kasparov, de Russische schaakkoning die in 1997 als expert een schaakspel verloor tegen een computer, zei: “In plaats van ons zorgen te maken over wat machines al dan niet kunnen doen, zouden we beter nadenken over wat wij kunnen dat zij niet kunnen.” Zo zie ik het ook. En dat is precies wat ik versta onder ‘Authentieke Intelligentie’: het vermogen om je uniek menselijke kwaliteiten te versterken en te gebruiken. De menselijke tegenhanger van AI zeg maar!
Unieke kwaliteiten van de mens
Zoals het feit dat een mens zichzelf kan heruitvinden, heroriënteren, een nooit eerder verkend pad bewandelen. De mens verlegt zijn grenzen elke dag opnieuw. Computers kunnen dit niet. Zij zoeken hun antwoorden doorgaans in het verleden en kiezen altijd de meest logische weg. Dus: ons vermogen om te herprogrammeren vormt de basis om meer uit je mentaal kapitaal te halen.
Een tweede uniek menselijke kwaliteit is ons vermogen om weerstand te bieden, in verzet te gaan. Een mens kan puur op basis van wilskracht zijn impulsen controleren. Een computer heeft geen wilskracht. Hij kan nee zeggen, computer says no, maar enkel omdat de mens hem daartoe opdracht geeft. Een mens daarentegen, kan uitzonderlijk veel lef hebben en tegen de stroom in zwemmen wanneer niemand het verwacht.
Een derde kwaliteit is fantaseren, verbeelden, creëren. Het is dit vermogen dat ervoor gezorgd heeft dat we uit de donkere spelonken zijn ontsnapt en een wereld gecreëerd hebben van mensenrechten en landen, wolkenkrabbers, flipflops, roomijs en ja: AI.
De laatste puur menselijke kracht is ons vermogen om authentieke relaties uit te bouwen met onze medemens... Net daarom zijn wij er als soort in geslaagd heerser over de aarde te worden: omdat we diepere contacten kunnen uitbouwen met meer mensen dan welke andere diersoort. Ook al lijkt het misschien dat we steeds meer van elkaar vervreemden; het potentieel is er nog steeds.
Bereidheid voor levenslang leren
Al die kwaliteiten maken ons als mens zowel uniek als authentiek. Zelfs wie zich absoluut geen zorgen maakt over technologie, digitalisering en robotica vaart er wel bij deze unieke kwaliteiten verder te ontwikkelen en beter te benutten om meer betekenis en geluk te ervaren. Of gewoon om meer succes te hebben en duurzaam inzetbaar te zijn. In de relatie tussen mensen en computers zal de flexibiliteit van ons moeten komen. We mogen met andere woorden niet toelaten dat we vast komen te zitten, dat onze leercurve stopt. Op een Authentiek Intelligente manier met Artificiële Intelligentie omgaan betekent in de eerste plaats een bereidheid voor levenslang leren.
Van wat we leren naar hoe we leren
De Amerikaanse schrijfster en Future of Work strateeg Heather McGowan ziet dit in elk geval als onze grootste opdracht: “In de toekomst zullen degenen die voortdurend leren, blijven leiden. Het klinkt simpel, en toch zijn onze systemen van onderwijs en personeelsbeleid gebaseerd op het tegenovergestelde principe van "leer en dan doen". Ons traditioneel onderwijs legt een vooraf bepaalde reeks vaardigheden en kennis op voor de leerlingen en deze wordt nauwelijks aangepast. Studenten leren een beroep, medewerkers streven naar ervaring en veelal nemen we mensen aan op basis van diploma’s terwijl we hierin onvoldoende aandacht besteden aan hoe ontwikkelbaar iemand is. Dit is hoe onze carrières tot nu vorm kregen. Om te gedijen in een toekomst die zich sneller ontvouwt dan we ons kunnen voorstellen, moeten we bedreven zijn in het voortdurend leren. Ik ben ervan overtuigd dat de toekomst van het werk leren is.”
McGowan is stellig wat betreft onze huidige manier van leren en werken: “We bereiden ons zeker niet voor op deze nieuwe uitdaging. We proberen mensen te pushen om taken te doen die machines nu al beter doen. Onze samenleving moet zich echter focussen op het opstellen van de voorwaarden voor snellere menselijke aanpassing: hoe we leren, niet wat we leren.” Gelukkig zien we hierin al de eerste veranderingen binnen het onderwijs, maar we zijn nog ver verwijderd van een samensmelting tussen leren en werken passen bij de unieke professional.
Leren en werken gaan hand in hand
Onze werkvloer wordt innovatiever, nieuwe technologieën zullen onze productiviteit stimuleren en diverse processen en (saaie) handelingen optimaliseren. Toch geeft in een internationale studie slechts drie procent van de bedrijven aan extra investeringen te doen om die vaardigheden te verbeteren. In plaats van het Digitale Quotiënt van de werkvloer te verhogen en in te spelen op onze eigen AI, onze Authentieke Intelligentie, zien we vooral massale ontslagen en herstructureringen van zogenaamd digitaal ongeletterde medewerkers. Er ligt een cruciale taak voor onze managers om een andere mindset te creëren, om de medewerker centraal te plaatsen in de digitale transformatie met een cultuur waarin werken en leren hand in hand gaan. Maar ook als individu ligt er een taak om een nieuwe gewoonte te ontwikkelen van zelfgemotiveerd, continue leren.
Gaan we de kans ook grijpen?
We zitten op een uniek moment. Een unieke kans waar wij ons als mens verder kunnen door ontwikkelen. Talenten die meer aan de oppervlakte kunnen komen doordat de inzet van technologie ons meer menselijke ruimte geeft. Dit creëert de mogelijkheid om ons te focussen op datgene dat ons uniek maakt en op die manier heel duurzaam inzetbaar te zijn. En dat betekent ook de bereidheid creëren om mensen in hun talenten verder te laten ontplooien. Mensen hun talenten laten ontdekken en hen de energie geven om dit talent ook verder te ontwikkelen, dat is dé uitdaging van bedrijven. En voor onszelf: onze rebellie, onze creativiteit, onze wilskracht, ons helikopterview om de status quo naar beneden te duwen. En juist daar is samenwerking nodig tussen mensen, maar ook tussen mensen en machines.
Elke Geraerts is doctor in de psychologie en bekleedde verschillende academische posities aan de universiteiten van Harvard, St. Andrews, Maastricht en Rotterdam. Elke is mede-oprichter en managing partner van Better Minds at Work en schreef de bestsellers Mentaal Kapitaal, Het Nieuwe Mentaal – Hoe lef je op weg zet naar geluk en succes en Authentieke Intelligentie.
