Risicomanagement is zo langzamerhand in veel organisaties een bekend en soms ook berucht fenomeen. Bekend omdat steeds meer partijen erom vragen of het zelfs het eisen. Berucht omdat het makkelijk tot ellenlange risicolijsten leidt, die bij weinigen tot serieus enthousiasme leiden. Het is dan aan risicomanagers of risicoadviseurs om daar desondanks mee aan de slag te gaan, vaak tegen de stroom in.
Gek genoeg hebben we het eigenlijk nooit over risicoleiderschap en risicoleiders. Terwijl effectief omgaan met risico’s schreeuwt om leiderschap. Het is daarom de hoogste tijd om dit te veranderen, om vanuit risicomanagement naar risicoleiderschap te bewegen. Het omgaan met risico’s én kansen kan en moet namelijk vele malen krachtiger dan we nu doen. In dit blog leg ik uit waarom. En ook hoe u, als wel of niet leidinggevende professional, uw eigen risicoleiderschap kunt ontwikkelen.
Zijn we wel met de juiste risico's bezig?
In zijn blog ‘Risicomanagement of schadeverzekeringen? De verandering komt er wel!’ beschrijft Herman Derks, directeur Personal & Corporate Finance van Avans⁺, de fors veranderende wereld van verzekeringsintermediairs. Zo dwingt het provisieverbod de intermediairs tot andere dienstverlening dan het verkopen van louter verzekeringspolissen.
Misschien nog wel belangrijker is dat het aantal niet verzekerbare risico’s groter is dan het aantal wel verzekerbare risico`s. Daarnaast vormen die niet verzekerbare risico’s nogal eens een grotere bedreiging voor de continuïteit van de organisatie dan de verzekerbare risico’s. Kortom, met het uitsluitend aanbieden van dienstverlening of bemiddeling op het gebied van verzekerbare risico’s wordt voor de klant maar een deel van de risico’s afgedekt, mogelijk zelfs het minst relevante deel. Hier ligt dus een enorme kans voor de risico-adviseur, en wel als risicoleider.
Welkom in de VUCA-wereld
Verzekeringsintermediairs zijn slechts één voorbeeld van de vele beroepsgroepen die te maken hebben met wat wel de VUCA-wereld wordt genoemd. De afkorting VUCA staat voor Volatility, Uncertainty, Complexity en Ambiguity (volatiliteit, onzekerheid, complexiteit en ambiguïteit). Deze vier begrippen spelen, in nauwe samenhang, een hoofdrol binnen en buiten onze organisaties. Ze beïnvloeden continu onze activiteiten, evenals de uitkomsten ervan: succes of falen.
Als leidinggevende, adviseur of andersoortige professional, moeten we in deze dynamiek onze vaak (over)ambitieuze doelen zien te realiseren. En wel in de meest brede betekenis. Denk bijvoorbeeld aan doelen als winstgevendheid en klantvriendelijkheid, maar ook aan veiligheid en duurzaamheid. Deze doelen moeten we zien te bereiken, ondanks al die onzekerheden in onze VUCA-wereld. Onzekerheden die de bron zijn van risico’s én kansen of business opportunities. Laten we die positieve kant van onzekerheid vooral niet over het hoofd zien, die vormt immers de basis voor ondernemerschap.
Waarom risicoleiderschap?
Deze vraag is nu eenvoudig te beantwoorden: om in welke sector dan ook succesvol te blijven of te worden, ondanks die onvermijdelijke dynamiek en al die onzekerheden. Enkele jaren terug heb ik met risicogestuurd werken een alternatief geboden voor het conventionele risicomanagement. Met conventioneel bedoel ik de gebruikelijke, instrumentele vorm van risicomanagement, met de illusies van het complete risicodossier, objectieve risico’s en volledige risicobeheersing. Die illusies sneuvelen in de VUCA-wereld. Uiteindelijk kan niemand ze meer in stand houden. Met twintig kenmerken biedt risicogestuurd werken (kortweg risicosturing) een aantrekkelijk alternatief, waar al veel organisaties mee aan de slag zijn.
Met de ontwikkeling van risicoleiderschap bied ik nu een alternatief voor de conventionele risico-adviseur of risicomanager. Daarbij is risicoleiderschap zeker niet alléén voor de specifieke risicoman of –vrouw weggelegd, maar juist voor iederéén die werkt voor of in een organisatie. Voor iedereen, die ondanks, of met het benutten van onzekerheden resultaten wil halen. Dus: iedereen risicoleider, waarmee de risicoadviseur enorm kan helpen om dat in organisaties te ontwikkelen. Wat een prachtige kans!
Ontwikkel uw eigen risicoleiderschap
Zoals zo veel in het leven, begint ook het ontwikkelen van risicoleiderschap bij uzelf. Risicoleiderschap tonen betekent expliciet, gestructureerd, realistisch en doelgericht omgaan met risico’s én positieve kansen in dat wat u al doet. Dus in uw dagelijkse werk en ondanks de dynamiek van onzekerheden. Om zo uw doelen en ambities te kunnen realiseren: organisatiedoelen, kwaliteitsdoelen, teamdoelen, maar ook uw eigen persoonlijke werkdoelen. Risicoleiderschap is dus echt voor iedereen, die samen met anderen effectief wil omgaan met risico’s en kansen. Dit kan bijvoorbeeld door middel van een risicomanagement opleiding.
Voor het ontwikkelen van risicoleiderschap heb ik twintig concrete vaardigheden uitgewerkt, met elk vijf aandachtspunten en heel veel voorbeelden uit de praktijk. Deze vaardigheden kunnen worden ingezet om de twintig kenmerken van risicogestuurd werken toe te passen. Voorbeelden van deze vaardigheden zijn kunnen omgaan met meerdere en conflicterende doelen, vanuit vertrouwen kunnen en durven omgaan met risico’s, onzekerheid toelaten, desondanks keuzes maken en vooral veel vragen stellen. “Niet weten is het nieuwe weten” (een doordenker). Met dergelijke vaardigheden kunt u uw eigen risicoleiderschap ontwikkelen, stap voor stap, in uw eigen tempo. Om zo, ondanks alle onzekerheden die we onvermijdelijk tegenkomen, samen tóch mooie doelen te kunnen realiseren.
Dr. Martin van Staveren staat voor anders omgaan met risico’s. Hij adviseert organisaties over realistisch en vernieuwend risicomanagement. Ook is hij kerndocent aan de Executive Masteropleiding Risicomanagement, Universiteit Twente. Op 15 augustus 2018 verschijnt zijn nieuwste boek: Risicoleiderschap: Doelgericht omgaan met onzekerheden.
