De Omgevingswet heeft grote gevolgen voor professionals die zijn betrokken bij vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH). Avans+ past de bacheloropleiding Omgevingskunde hierop aan. Deze is onlangs officieel geaccrediteerd door de NVAO. Docent Wim Tijssen: “De opleiding verschuift gaandeweg van specialist naar generalist. Daarmee spelen we in op het veranderende werkveld. We leiden mensen op om een meer regisserende en adviserende rol op zich te nemen. Dat onze deelnemers dit niveau behalen en deze vaardigheden beheersen, blijkt wel uit onze accreditatie.”
“De Omgevingswet verandert onze kijk op de leefomgeving. Waar we voorheen vele wetten en regels hadden die alles dichttimmerden, laat de nieuwe wet meer vrijheid. We gaan populair gezegd van ‘nee, tenzij’ naar ‘ja, mits’ als grondhouding. Dat betekent overigens niet dat nu alles zomaar mag. Gemeenten moeten nog steeds bekijken of zij specifieke regels en afspraken nodig vinden. Medewerkers van omgevingsdiensten adviseren daarbij. Dat vraagt om een andere rol.”
Van beperken naar faciliteren
Dat bevestigt Paul Schuurmans, directeur van de Omgevingsdienst Flevoland - Gooi- en Vechtstreek (OFGV): “De rol van de overheid verandert van reguleren, inperken en controleren naar faciliteren. Naar denken in mogelijkheden en in goed overleg met alle betrokkenen afspraken maken. Dat vraagt van onze medewerkers de skills om gemeenten in scenario’s en vanuit onze deskundigheid te adviseren. Wat moeten ze regelen? Hoe bespreken ze dat met alle stakeholders? En hoe doen ze dat efficiënt? Overheden moeten nu immers binnen 8 weken beslissen.”
Van toetsen naar coproduceren
Wim Tijssen: “De overheid gaat van toetsen naar coproduceren. Daarom leiden wij empathische adviseurs op die de belangen van de overheid én van alle andere betrokkenen goed kunnen afwegen. Die de kunst verstaan om hier een goede balans in te vinden. Dat licht ik graag toe met een voorbeeld. Nu ligt er een vaste parkeernorm: per X m2 wonen komt er altijd Y m2 parkeerruimte. Straks geldt er enkel een algemene regel: er is geen parkeeroverlast. Dat is een ruim begrip, dat vraagt om professionals die naar buiten gaan om met alle belanghebbenden te overleggen. Om samen de balans te vinden tussen leefbaarheid en bereikbaarheid. Voldoende parkeerplaatsen, maar niet een hele wijk vol blik. Onder meer dankzij andere oplossingen, zoals het stimuleren van het gebruik van de fiets.”
Soft skills
“Daarvoor zijn professionals nodig met andere skills, die mensen écht willen begrijpen en die kunnen en durven onderhandelen. Technische experts zullen meer naar de achtergrond schuiven. Op de voorgrond komen empathische generalisten. Onze opleiding speelt hier al op in. Die bestaat uit 3 delen. Inhoudelijke kennis en kunde, want die blijft natuurlijk nodig. Methoden en technieken van onderzoek, om een goede afweging van alle belangen te kunnen maken. En tot slot persoonlijk leiderschap. Zo ontwikkelen de deelnemers de soft skills om mensen en processen in de juiste richting te bewegen.”
Connectie maken
Paul Schuurmans: “Soft skills zijn inderdaad onmisbaar. Onze medewerkers moeten voortdurend connecties maken met mensen. Uitleggen waarom het belangrijk is dat die zich aan de regels houden. Daarvoor hebben we medewerkers nodig die reëel kijken hoe ze dit kunnen aanpakken. Hoe kunnen zij mensen overtuigen, meenemen in onze visie en op die manier naleefgedrag stimuleren? Handhaven door enkel boetes uit te schrijven, werkt namelijk niet.”
Modulaire opbouw
“Veel van onze medewerkers zijn nu afkomstig uit achterliggende branches, zoals de landbouw, monumentenzorg en de brandweer. We bekijken wie van hen kunnen en willen doorgroeien naar hbo-niveau om meer generalistisch te gaan werken. Het is voor ons prettig dat de opleiding Omgevingskunde modulair is opgebouwd. Daardoor kunnen mensen met voldoende kennis en ervaring sneller door de opleiding heen gaan.”
Studiebelasting beperken
Wim Tijssen: “Ervaren professionals op hbo-niveau kunnen bij Avans+ inderdaad hun kennis vergroten door enkele modules te volgen. Medewerkers op mbo-niveau of met minder ervaring kunnen de volledige 3-jarige opleiding volgen, eventueel met vrijstellingen. Zo proberen we de studiebelasting beperkt te houden. Tijdens de opleiding besteden we bovendien veel aandacht aan uitwisseling en casuïstiek, zodat deelnemers hun nieuwe kennis en skills direct in de praktijk kunnen gebruiken.”
Opgave samen oplossen
“Binnen de ruimtelijke ordening spelen vele belangen, zeker in een drukbezet land als Nederland. Elke vierkante kilometer dient meerdere doelen. 1 en 1 moet hier vaak meer dan 2 zijn. Die opgave kunnen we alleen sámen oplossen. Mede dankzij goed én breed opgeleide medewerkers bij provincies, gemeenten, waterschappen en omgevingsdiensten. Daar dragen we als Avans+ graag ons steentje aan bij.”
