Fysiotherapeuten Lotte Hoeven en Silke Groot Rouwen specialiseerden zich bij Avans+ in kinderfysiotherapie. Ze volgden daarvoor de Master Pediatric Physical Therapy (MPPT). Voor hun afstudeeronderzoek kozen ze een bijzonder project op een bijzondere bestemming: Ethiopië. “We zijn met z’n tweeën in het vliegtuig gestapt, op weg naar het avontuur. Het was een reis die we niet snel zullen vergeten en die ons veel méér heeft opgeleverd dan ons onderzoek alleen.”
“Onze opleiding bood verschillende projecten aan, in samenwerking met andere organisaties. Hierbij was een project onder leiding van dr. Anneloes Overvelde, kinderfysiotherapeut en projectleider bij Reach Another Foundation in Ethiopië. Wij zagen het wel zitten om naar Ethiopië te gaan en daar een relevant project te doen. In samenspraak besloten we onderzoek te doen naar de behandeling van kinderen met een open ruggetje (spina bifida) of een waterhoofd (hydrocephalus). Deze aandoeningen worden eerst chirurgisch behandeld, waarna deze kinderen worden doorverwezen naar een gespecialiseerde fysiotherapeut.”
Wat deden jullie voor het project?
“Kinderen met spina bifida kunnen een heel spectrum aan klachten hebben, waaronder blaasproblemen, verminderd gevoel in de benen, vergroeiingen (zoals klompvoetjes) en spasticiteit. Wij hebben onderzoek gedaan naar het huidige zorgpad van deze kinderen, waaronder de behandeling van deze klachten door Ethiopische fysiotherapeuten.”
Hoe verzamelden jullie de gegevens?
“We hebben via kwalitatief onderzoek de deelnemende ouders en zorgprofessionals geïnterviewd over hun bevindingen. Wat vinden zij van de geleverde zorg en wat zien zij als mogelijkheden voor een zorgpad? Als we vanuit onze opleiding en ervaring tips hadden, hebben we die met de lokale behandelaars gedeeld. De meesten stonden daar zeker voor open en wilden graag leren. De beste manier daarvoor is een collegiaal gesprek: gewoon samen bespreken hoe het ook anders kan, waardoor een behandeling effectiever is of prettiger voor het kind.”
Tegen welke uitdagingen liepen jullie aan?
“Ethiopië heeft niet dezelfde faciliteiten als Nederland. Op sommige plaatsen hebben de mensen geen elektra en stromend water, laat staan internet. Ook het zorgsysteem is soms een puzzel: wie moet je waarvoor hebben? Er is een duidelijke hiërarchie. Om zaken te regelen, heb je vaak toestemming nodig van iemands leidinggevende. Daardoor duurt het soms lang om dingen voor elkaar te krijgen. De mensen zijn er ook niet zo stipt als we hier in Nederland gewend zijn. Een belangrijk leerpunt voor ons was om zaken over te laten aan de lokale mensen. Die kregen dingen sneller voor elkaar dan wij als buitenstaanders.”
Had de situatie daar effect op jullie onderzoek?
“Ons onderzoek hebben we vooral uitgevoerd op één plaats. Reizen is namelijk lastig in Ethiopië. Voor vertrek hebben we contact gehad met het ministerie van Buitenlandse Zaken, omdat op dat moment voor Ethiopië code oranje gold voor verschillende gebieden. Zij gaven aan dat we alléén moesten reizen als het écht noodzakelijk was. Van het ministerie en van onze lokale contacten kregen we het advies om zeker na zonsondergang niet meer alleen op pad te gaan. Er lopen daar dus gewoon gewapende mensen op straat rond. Toch hebben we ons nooit onveilig gevoeld. De mensen zijn over het algemeen juist erg vriendelijk en behulpzaam. Ondanks dat voelden we ons wel beperkt in onze vrijheid om zelf dingen te ondernemen.”
Welke problematiek hebben jullie daar ervaren?
“Gaandeweg ontdekten we dat Ethiopische fysiotherapeuten minder faciliteiten hebben dan wij in Nederland, maar dat ze daardoor véél creatiever zijn. Tijdens huisbezoeken zagen we dat de meeste kinderen helemaal geen speelgoed hebben. De fysiotherapeut maakte dan bijvoorbeeld zelf een rammelaar van steentjes, dopjes en een leeg plastic flesje.
We merkten ook dat kinderen met een beperking en hun ouders het moeilijk hebben. Een kind wordt in Ethiopië toch vaak als toekomstige kostwinner gezien en als mantelzorger voor de ouders. Dat wordt dus een probleem voor een kind met een beperking. Daarnaast worden deze kinderen door de lokale gemeenschap beschouwd als raar of ziek. Door ons onderzoek voelden de ouders zich juist gehoord en gesteund. De behandeling zorgt ervoor dat de kinderen meer kunnen en zich meer richten op positieve zaken.”
Wat heeft het project opgeleverd?
“Ons onderzoek in Ethiopië heeft veel opgeleverd. Via interviews met zorgverleners en ouders hebben we gestructureerd in beeld gebracht hoe de therapie wordt uitgevoerd. We hebben ook in de praktijk meegekeken bij de behandelingen. Daarbij hebben we de lokale fysiotherapeuten en de kinderen die zij behandelen echt verder kunnen helpen met onze eigen kennis en kunde. In Ethiopië wordt alleen een algemene masteropleiding fysiotherapie gegeven. Het onderdeel kinderfysiotherapie duurt daar een half jaar. Bij ons is dat een aparte driejarige masteropleiding en dat merk je wel aan hun kennis en kunde. De Ethiopische kinderen die wij zagen, hebben grote beperkingen en worden door de fysiotherapeut geholpen bij basale zaken, zoals lopen en mobiliseren. De mensen daar waren verbaasd dat kinderfysiotherapie in Nederland wordt ingezet voor de fijne motoriek, zoals schrijven en knippen. Wat een verschil!”
Wat hebben jullie geleerd en meegenomen naar Nederland?
“Wij zouden een onderzoek in Ethiopië zeker aanraden. Je leert daardoor op een andere manier naar het vak te kijken. Natuurlijk moet je je bedenken dat het daar veel minder luxe en strak georganiseerd is. Zo beschikken de fysiotherapeuten enkel over de meest basale middelen, zoals een behandelbank, een mat en een fiets – en die zijn dan ook nog minimaal tweedehands. Wij beseffen na dit avontuur maar al te goed hoeveel geluk we hebben dat we in Nederland wonen! We realiseren ons ook dat het goed voelt om iets te kunnen betekenen voor de mensen die het met veel minder moeten doen.
Tot slot willen we graag de Reach Another Foundation bedanken, die deze reis mede mogelijk heeft gemaakt. Ook bedanken we onze externe begeleider, Anneloes Overvelde, die voor ons belangrijke contacten heeft gelegd ter plaatse en ons wegwijs heeft gemaakt. Natuurlijk willen we ook alle mensen bedanken die in Ethiopië op wat voor manier dan ook betrokken zijn geweest bij ons onderzoek. Het was een onvergetelijke ervaring!”
