Een ogenschijnlijk gemakkelijke vraag zal ik proberen zo moeilijk mogelijk uit te leggen. Het verschil tussen gemakkelijk en moeilijk zit in de gemakkelijke theoretische uitleg en de moeilijke waardebepaling in de praktijk door werknemers en werkgevers.
Bachelor vs. master
Als we beginnen bij de gemakkelijke theoretische uitleg dan zit er in de naam en dus ook in theorie een duidelijk verschil. Er is namelijk verschil in niveau. We kennen in de Wet op het Hoger onderwijs en Wetenschappelijk onderzoek (WHW) sinds 2002 twee kwaliteitsniveaus; bachelor en master. De omschrijving van dat niveau is vastgelegd in de zogenaamde ‘dublin descriptoren’. Ik leg het verschil vaak uit in termen als; de bachelor kan theorie in de praktijk toepassen, de master kan een probleem systematisch en objectief beschouwen en oplossen. Daarmee probeer ik het verschil in complexiteit aan te duiden.
Dan hebben we het nog niet gehad over het woord ‘post’ bij postbachelor. De term ‘post’ is afgeleid van post initieel. De aanduiding initieel of post initieel wordt bepaald door de plaats die een opleiding heeft in de onderwijsstructuur. Initieel onderwijs is bekostigd (door de overheid gefinancierd) onderwijs en bedoeld om toe te rusten voor de arbeidsmarkt. Post initieel onderwijs, niet bekostigd, bouwt daarop voort. Als we kijken naar de WHW dan kent deze wet wel post initiële masteropleidingen (WHW artikel 7), en geen post initiële postbacheloropleidingen. En dat betekent dat ik hier de overstap moet maken naar de praktijk van de postbacheloropleiding.
Post hbo betekenis en misvatting
De postbacheloropleiding is namelijk een opleiding die in de (werk)praktijk is ontstaan. In die praktijk was en is het volgende aan de hand: in de (werk)praktijk is er voortdurend behoefte aan specialisatie of verbreding in kennis en kunde van bestaande medewerkers die initieel een mbo-, bachelor- of masteropleiding hebben gevolgd. Dit is inherent aan de ontwikkeling van die organisaties en de ontwikkeling van die medewerkers. Daar is het initieel onderwijs in Nederland niet op ingericht en kan daarom niet aan die behoefte voldoen. Daarmee zijn postbacheloropleidingen in principe bedoeld voor studenten met werkervaring in een gebied, waarop ook de te volgen postbacheloropleiding gericht is, zodat de studenten na afstuderen op een hoger niveau in dat gebied kunnen functioneren en hun loopbaan in dat gebied verder kunnen ontwikkelen. Dit laatste leidt er in de praktijk toe dat postbacheloropleidingen vaak als Bachelor+ (plus) worden benoemd en daardoor ontstaat de suggestie dat dit een hoger niveau is dan bachelor en daarmee richting master schuift. Dat is niet het geval. En zo ontstaat de vraag van dit artikel. En daarom komt nu het moeilijke deel.
Post hbo of master kiezen is een zorgvuldig proces
De keuze voor een opleiding is hopelijk de uitkomst van een zorgvuldig proces. Dit proces begint bij de vraag wat je wilt bereiken op werkgebied op lange en/of korte termijn en daarbij zal ook gekeken moeten worden naar het realiteitsgehalte van dat doel. Dat realiteitsgehalte heeft betrekking op kwalitatieve (niveau) en kwantitatieve (tijd) aspecten. Ben je in staat om complexe problemen op te lossen of in staat die vaardigheid te ontwikkelen en ben je in staat/bereid om daar voldoende tijd voor vrij te maken.
Het antwoord op de eerste vraag is belangrijk voor de bepaling van het niveau waarop je wilt en kunt studeren. Daarbij zul je ook moeten kijken naar waar je nu staat en hoe je daar gekomen bent. Kijk daarbij ook naar het bedrijf en de bedrijfstak waarin je werkt en welk werk je prettig vindt voor nu en in de toekomst. Want in het bedrijfsleven is de scheiding tussen bachelor en masterniveau niet rechtstreeks gekoppeld aan functieniveaus. In het bedrijfsleven wordt namelijk ook gekeken naar hoe je functioneert en hoe je attitude is. Zo zijn er bedrijven en bedrijfstakken die een uitgesproken voorkeur hebben voor bachelors met een specialisatie en bedrijven en bedrijfstakken die juist een voorkeur hebben voor masters.
Je ziet bijvoorbeeld in vacatures voor controllers dat voor gelijkwaardige functies de eisen verschillen tussen post-bachelor controller en Register Controller (postmaster). In die sfeer zijn er ook vacatures voor controllers waarbij voor die ene functie als opleidingseisen worden genoemd: postbachelor controller of master economie of Register Controller. Blijkbaar is er meer nodig dan alleen de opleiding! Kijk daarom ook naar je eigen functioneren en attitude. Ben jij die theoreticus of ben jij die praktische persoon? Kun jij in elke omgeving goed presteren en of heb jij je voorkeuren/beperkingen?
Niveau, tijd en attitude
Met de hiervoor geschetste eenvoud en complexiteit geef ik een beeld van de verschillen en keuzecriteria voor een postbachelor of masteropleiding. Het verschil zit in de opleiding (niveau en tijd), maar ook in de waarde die het voor iedere individu heeft en kan hebben (eigen doel en eigen kennis, vaardigheden en attitude).
Vanuit de hiervoor geschetste eenvoud en complexiteit kijken wij naar ieder individu dat overweegt een post initiële bachelor- of masteropleiding te volgen. We kijken naar de zorgvuldigheid van de keuze en adviseren daar ook in. Tevens hebben we in onze opleidingen aandacht voor wijze van functioneren en attitude omdat dat in het bedrijfsleven mede de waarde bepaalt van een medewerker. Dit komt voort uit onze performancegedachte die het resultaat van wat je doet in je werk centraal stelt. Dat resultaat bepaalt namelijk wat je waard bent als medewerker voor de organisatie waarin je werkzaam bent. Wat je doet om je resultaat te bereiken wordt bepaald door je kennis, je vaardigheid om die kennis in de (bedrijfs)praktijk toe te passen en de manier (attitude) waarop je in die praktijk opereert. Het is dan uiteindelijk toch wat je er zelf van (waar)maakt.
