Technologische ontwikkelingen en de arbeidsmarkt
De arbeidsmarkt ontwikkelt zich snel, daarmee vertellen we je niets nieuws. Maar opvallend is dat die ontwikkelingen al eeuwen geleden zijn ingezet. We nemen je in vogelvlucht mee langs industriële revoluties en hun invloed op de arbeidsmarkt.
Na vele eeuwen waarin de technische ontwikkelingen relatief langzaam verliepen, veranderde dat in de 18e eeuw. Sinds de eerste Industriële Revolutie volgen de ontwikkelingen elkaar snel op. We kijken in vogelvlucht naar die ontwikkelingen en de impact ervan op de arbeidsmarkt.
Stoommachine en massaproductie
De eerste Industriële Revolutie van eind 18e eeuw was het begin van het stoomtijdperk. In deze tijd werd onder andere de locomotief uitgevonden en dat had gevolgen voor de mobiliteit van mensen en het goederenvervoer. Opbrengsten in de landbouw namen toe, waardoor in die sector minder arbeid nodig was. De industrialisatie bood mogelijkheden aan de verwerkingsindustrie. Met de tweede Industriële Revolutie (tweede helft 19e eeuw) ontstond de massaproductie. De lopende band deed zijn intrede. Als gevolg van mechanisatie in de landbouw waren er minder arbeidskrachten nodig op het platteland. Er ontstond een grote trek naar de stad. Daar was veel werk in nieuwe fabrieken, maar arbeiders betaalden een zware tol voor vooruitgang: de arbeidsomstandigheden waren belabberd, de werkdagen en de werkweek waren lang en er was kinderarbeid. In een periode van explosieve groei steken dat soort zaken de kop op en pas in een later stadium worden die aangepakt: een snelle ontwikkeling staat bijsturing in de weg.
Computer en internet
De derde Industriële Revolutie draaide om de opkomst van de computer en later het internet. Dat speelt vanaf de jaren 80 van de vorige eeuw en gaat nog altijd door. Soms ongemerkt zijn er in de afgelopen decennia tal van beroepen veranderd en zelfs verdwenen. Denk daarbij aan secretarieel werk en postbezorger (van kaart en brief naar pakketten). Bedrijven als reisbureaus, platen- en CD-winkels en bankfilialen zijn grotendeels verdwenen.
Inmiddels zitten we in een vierde Industriële Revolutie. Een tijd waarin internet of things, big data, algoritmes, machine learning en mobiel internet niet meer weg te denken zijn uit ons dagelijks leven. Dat brengt vrijheid maar ook onzekerheid met zich mee, ook op de arbeidsmarkt. Robots, zelfrijdende auto’s en zelfvliegende vliegtuigen zijn niet langer toekomstmuziek, maar komen er aan. Maar we moeten niet vergeten dat er altijd veranderingen zijn geweest en dat mensen en arbeid hun weg altijd hebben gevonden. Er is geen reden om aan te nemen dat het nu niet het geval is.
Deeleconomie
Dankzij mobiel internet kunnen we continu informatie opzoeken en tot ons nemen, maar tegelijk laten we informatie over ons en ons gedrag achter. Al die data kan worden verwerkt en gebruikt dankzij groeiende rekensnelheid en capaciteit van computers en servers. De groei van mobiel internet maakt de opkomst en groei van de deeleconomie deels mogelijk. In de deeleconomie worden taken opgedeeld in kleine deeltaken, die via een platformeconomie uitgevoerd kunnen worden. Denk bijvoorbeeld aan Airbnb, Uber en Deliveroo. Op die manier wordt werk op een andere manier aangeboden. De flexibiliteit neemt toe en dat kan een voordeel zijn voor werknemers, maar aan de andere kant zie je dat de banen minder uitdagend worden. Bovendien worden de platforms zowel richting aanbieders als klanten steeds machtiger. Hoe zal dat uitpakken?
Betekenis voor banen en functies
Een baan voor het leven komt minder vaak voor. Functies vervallen, banen veranderen en daarnaast neemt de levensduur van organisaties af. Dat houdt in dat mensen vaker (gedwongen) van werkgever veranderen. Verder zien we een groeiend aantal zzp’ers. Op dit moment telt Nederland er zo’n 1,4 miljoen en dat aantal neemt de komende jaren toe. Maar er zijn meer opzienbarende ontwikkelingen.
Tot nu toe werden vooral fysiek-repeterende taken en beroepen geautomatiseerd. Nu zie je dat ook cognitieve banen met duidelijke en gestructureerde taken worden overgenomen. Ook niet routinematige werkzaamheden worden meer en meer geautomatiseerd. We schatten in dat functies als kantoorassistent, financieel administrateur, machine-operator, productiemedewerker, fastfoodmedewerker, kassier en chauffeurs verdwijnen. Terwijl managers, docenten, IT-professionals, persoonlijke dienstverleners, technische professionals, onderzoekers en creatieven de toekomst hebben.
Ontwikkelingen voor HR
Artificial intelligence (ai), machine learning en algoritmes ontwikkelen zich razendsnel en zijn heel interessant voor HR. Op dit moment is ai al deels in staat taken over te nemen van de recruiters. Zo kun je als recruiter inventariseren welke kandidaten in het verleden heel geschikt bleken en welke kandidaten niet geschikt waren of al snel vertrokken bij een organisatie. Die gegevens kun je gebruiken om via algoritmen en machine learning een eerste selectie te maken bij werving en selectie. Ook video biedt nieuwe mogelijkheden. Als kandidaten een sollicitatie-video uploaden, kun je ai inzetten om via gezichtsherkenning te bekijken of de kandidaat in de organisatie past. Gezichtsherkenning kan namelijk voorspellen hoe geschikt iemand voor een functie is. Maar dit is nieuwe technologie, het biedt talloze mogelijkheden - hoe effectief het is, moet nog blijken.
