Vrijwel gelijktijdig worden de campagne: “gezond werk is werk zonder stress” en het boek; “Het Werkstress Alfabet” gelanceerd. Een van de auteurs van dit boek is Peter Dona, kerndocent bij Avans+.
De ‘Campagne Gezond werk is werk zonder stress’ is 13 mei jl. officieel door Minister Asscher gestart. Overigens maakt deze campagne deel uit van het programma Duurzame Inzetbaarheid, waarvan de aanpak Psychosociale Arbeidsbelasting (PSA) en het actieplan Gezond Bedrijf deel uitmaken. Een programma dat niet alleen op ons land is gericht maar op alle landen in Europa.
Belang van aanpak werkstress
Met de titel, ‘de aandacht die het verdient’ probeer ik de urgentie van dit vraagstuk weer te geven. Al jaren zien we dat de cijfers m.b.t. werkstress en burn-out alleen maar aan het stijgen zijn, en kunnen we dit rustig zorgwekkend noemen. In het boek 'Het Werkstress Alfabet'¹ is een voorwoord geschreven door de voorzitter van de Raad van Bestuur, Bruno Bruins van het UWV. Een van de kernproblemen die het UWV signaleert is dat bijna 40 procent van de werknemers in Nederland aangeeft een hoge werkdruk te ervaren. Terwijl ‘slechts’ 10- 20% van de werknemers fysieke klachten als probleem ervaren. Ook arbeidsconflicten, agressie en gebrek aan regelmogelijkheden komen veel voor. Psychosociale belasting kan leiden tot stress en uiteindelijk zelfs burn-out, depressieve klachten of hart- en vaatziekten. Dit zien we ook terug in de verzuim- en arbeidsongeschiktheidscijfers: in de laatste 10 jaar zijn verzuim en arbeidsongeschiktheid door psychische klachten toegenomen ten opzichte van bewegingsapparaat-klachten. Eind juni 2013 was in bijna de helft van de gevallen een psychische stoornis de oorzaak van de arbeidsongeschiktheid (CBS, 2013).
Een derde van het ziekteverzuim in Nederland wordt veroorzaakt door werk gerelateerde psychische klachten. Uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden van TNO blijkt dat ruim twee miljoen werknemers regelmatig onder hoge tijdsdruk moeten werken, 4 op de 10 werknemers geven aan werkdruk te ervaren en 13% heeft burnoutklachten. Zo schrijft Prof. Dr. Wilmar Schaufeli, hoogleraar Arbeids- & Organisatiepsychologie aan de Universiteit van Utrecht, in het 2e voorwoord in het Werkstressalfabet.
Werkstress in Europees perspectief
TOP 4 oorzaken werkstress in Europa
Bron: Campagnegids: De aanpak van stress en psychosociale risico’s op het werk. Europese Agentschap voor Veiligheid en Gezondheid op het werk. www.healthy-workplaces.eu |
Schaufeli: “In veel organisaties heerst een bedrijfscultuur waarin geen of nauwelijks ruimte is om werkstress aan de orde te stellen. Het is daarom van groot belang dat managers en HR-professionals zich de kennis over werkstress eigen maken en dit onderwerp vervolgens bespreekbaar maken binnen hun organisatie. Er is inmiddels veel kennis vergaard over werkstress, maar helaas rust er in veel bedrijven nog te vaak nog een taboe op. Dat is niet alleen jammer, maar kost ook geld”.
De vele gezichten van werkstress
Werkstress kent vele gezichten, negatieve door langdurige uitval door ziekte of zelfs structurele arbeidsongeschiktheid, het ‘doormaken of beter gezegd doorleven’ van een burn-out. Of positieve, waarin ‘gezonde’ stress energie kan opleveren en de creativiteit kan versterken.
Onvoldoende autonomie in het werk, geen zicht op wat jouw aandeel is in de dienst of het product die je organisatie levert, of teveel werk door steeds minder mensen, zoals we in de huidige tijd zien door de economische crisis. En wat te denken van de gevolgen van de onzekerheid of je baan er morgen ook nog is? Denk maar aan de ontslagen bij Philip Morris, Tetra Pak, Aldel en zo kunnen we nog wel een tijd doorgaan.
Maar werkstress wordt ook veroorzaakt door conflicten op het werk, met collega’s of met je leidinggevende, dat in vele gevallen leidt tot langdurig ziekteverzuim. Door pesten en discriminatie, door agressie van patiënten, cliënten en burgers. Door gebrek aan respect en slecht leiderschap, maar ook door onvoldoende competenties en mentale veerkracht.
Gezond werk
Gezond werk is een deel van de titel van de campagne door de overheid. Een overheid die aan de andere kant ongezond werk veroorzaakt. Wat te denken van de thuiszorgmedewerker, die akkoord moet gaan met minder loon, de werkloze die maar eens tegenprestatie moet leveren voor zijn uitkering.
Ach, misschien zien we hier wel die nieuwe banen ontstaan, waarover in de recente publicaties en visies van menig politicus en anderen die het zeggen te weten wordt gesproken. Banen als schoenpoetser, en gaan we die beroemde baan toch nog zien, de ‘putjesschepper of loempiavouwer’.
Organisaties en werknemers aan de slag met aanpakken van werkstress!
De aanpak of beter gezegd, structurele veranderingen om werkstress te reduceren en te voorkomen, is vooral een verantwoordelijkheid van werkgevers en werknemers. De Overheid dient het goede voorbeeld te geven, en daar kan nog wel het een en ander aan gebeuren. Ook kan de Overheid organisaties en haar werknemers stimuleren en ondersteunen bij deze aanpak.
Het Ministerie heeft 22 miljoen beschikbaar gesteld voor initiatieven van bedrijven en instellingen om plannen en aanpakken te stimuleren en te ontwikkelen. Juist adviseurs op het gebied van duurzame inzetbaarheid kunnen hierbij een inspirerende en trekkersrol in vervullen. Door samen met het eigen bedrijf of opdrachtgever een goede analyse te maken van de werkstressoorzaken en hier de juiste en effectieve interventies op te laten aansluiten.
Of door het Periodiek Medisch Onderzoek (PMO) zo te innoveren dat juist dié aspecten die werkstress, burn- out e.d. zichtbaar gemaakt kunnen worden in de organisatie, door de juiste tools toe te passen, effectief medisch onderzoek te verrichten, daar waar risico’s worden verwacht (bloedonderzoek naar cortisol).Het versterken en ontwikkelen van de veerkracht van werknemers is misschien wel een van de belangrijkste interventies. Zodat werknemers beter opgewassen zijn tegen de voortdurende reorganisaties, inkrimpingen in personeelsbestand en baanonzekerheid. Zo geeft de subsidieregeling aan gelden beschikbaar te stellen om de mobiliteit van werknemers te versterken en te bevorderen, zowel binnen de eigen organisatie als daar buiten.
Ik zou dus willen zeggen, managers, leidinggevenden, HRM adviseurs, adviseurs Duurzame Inzetbaarheid en werknemers, neem de uitdaging aan en ga aan de slag met het reduceren en voorkomen van werkstress!
Meer weten over hoe dit te realiseren? Kijk dan voor onze opleiding Register Adviseur Duurzame Inzetbaarheid.
1) Het Werkstressalfabet is geschreven door Richard van der Lee, Pieter Taffijn, Frederike Mewe, Peter Dona en Susan Wanders en wordt uitgegeven door Koninklijke van Gorcum. Lees meer over het boek, de schrijvers op de site van De Alfabetboeken.
