In “Het Gesprek” gaan telkens verschillende mensen die betrokken zijn bij de bedrijfskundige masteropleidingen van Avans+ in gesprek met elkaar over trends en ontwikkelingen in de maatschappij. In deze editie gaan 2 van onze kerndocenten, Elselien Smit en Chris van der Velden, met elkaar in gesprek over de veranderingen die zij zien in de wereld door de ervaringen van onze deelnemers en de organisaties waar zij werken. Ook geven zij hun visie op de wijze waarop onze deelnemers kunnen leren omgaan met deze complexe veranderingen en hoe zij als docenten daar hun bijdragen aan leveren.
Chris: “Zo Elselien, we hebben vandaag weer een aantal thesis verdedigen achter de rug.”
Elselien: “Ja, het waren er heel wat. Maar het is fantastisch om te zien hoe mensen zich ontwikkelen en hoe ze aan het eind staan te presenteren alsof het vanzelfsprekend is. Dat is echt genieten en gelukkig zijn ze er ook allemaal goed doorheen gekomen.”
Chris: “Dat is mooi. Ik heb vandaag 3 thesisverdedigingen bijgewoond en gelukkig zijn ze allemaal geslaagd! Je krijgt er als docent ook veel energie van hè?”
Elselien: “Ja, het is leuk dat je na de worsteling ziet wat er uiteindelijk uitkomt.”
Chris: “Wat heeft jou eigenlijk bij Avans+ gebracht?”
Elselien: “Ik ben al jaren als organisatieadviseur werkzaam op het gebied van organisatieontwikkeling en organisatievernieuwing. Met name organisatievernieuwing is een steeds groter onderdeel van mijn werk. Voor veel organisaties die vraagstukken hebben, omdat ze veranderingen in hun omgeving meemaken, of te maken krijgen met andere behoeften van klanten, is het nodig om een hele nieuwe wending te maken en te transformeren. Dat vind ik erg interessant. Het past bij deze dynamische tijd. Ik merkte dat zowel mensen in organisaties als deelnemers bij Avans+, maar ook ikzelf nieuwe manieren van denken en handelen nodig hebben. Om me daar echt in te verdiepen ben ik promotieonderzoek gaan doen. Ik merk dat organisaties zelf nieuwe vaardigheden nodig hebben om op een andere manier te gaan werken en organiseren. Het is heel interessant om mijn advieswerk met onderzoek te kunnen combineren, en ik vind het ook erg leuk om alles wat ik onderweg zelf leer, over te dragen op anderen. Ik vind het leuk om bij Avans+ les te geven aan volwassenen die al in de praktijk werken en die hun eigen ervaring en verhaal meebrengen. Het is mooi als je daar als docent in een interactie weer wat aan kunt toevoegen. Dat maakt voor mij werken bij Avans+ heel aantrekkelijk en waardevol. Daarnaast vind ik het leuk om in de driehoek van onderzoek, onderwijs en praktijk te werken. Ze versterken elkaar allemaal en dat hele pakketje zet ik daar graag voor in. Hoe is dat voor jou trouwens?”
Chris: “Ik ben vanaf 2018 bij Avans+ aan de slag gegaan. Wat mij vooral aanspreekt is het leidinggeven in het onderwijs. Ook ik ben op dat gebied momenteel met een promotieonderzoek bezig. Het onderwerp richt zich op het professionaliseren van schoolleiders in het primair onderwijs. Om het een klein beetje af te bakenen, want anders wordt het wel heel veel. Wat mij heel erg interesseert is dat de wereld zo gigantisch in beweging is. Je ziet het ook bij deelnemers die starten met een opleiding bij Avans+. Dat ze je eigenlijk vragen om hen een aantal dingen aan te leren zodat ze goed leiding kunnen geven aan organisaties. De conclusie is dat je dat niet zomaar kan. Het werkt niet zo. De wereld beweegt en wat vandaag werkt, werkt morgen niet meer. Dus we moeten veel meer werken aan het aanleren van een bepaalde houding. Hoe benader ik uitdagingen, problemen, vraagstukken en dat vind ik wel erg interessant. Als een leider iets doet, wat voor effect heeft dat dan op de organisatie en de mensen die daar werken en uiteindelijk op het product? Dat wat jij zojuist ook aangaf, dat zelf leren vind ik heel mooi. Ik doe dit vanuit mijn eigen bedrijf en dat heet “Edu-Share”, dat betekent letterlijk kennis delen. Dat is het product. Van de problematieken die deelnemers aanreiken, kunnen wij als docenten ook weer veel leren. Het geeft een prikkel aan je eigen creativiteit: wat zou hierin de oplossing kunnen zijn en wat heb ik als persoon in het verleden geleerd dat ik de mensen hier in mee kan geven? Je ziet dat een gedeelte van wat je vertelt verankerd is in de wetenschappelijke literatuur, dat is belangrijk. Maar eigenlijk loopt de wetenschappelijk literatuur altijd een klein beetje achter op de werkelijkheid. Voor de wetenschap moet telkens weer een onderzoek plaatsvinden. Bij Avans+ passen we toegepast onderzoek toe dat ervoor zorgt dat niet alleen de organisatie verandert, maar dat je ook merkt dat het mensen verandert. Zo hebben we onlangs meegemaakt dat een deelnemer tijdens haar verdediging aangaf dat ze als zelfstandige verder ging, omdat ze het onderwerp wat zij had onderzocht zelf op de markt ging brengen. Dat zijn natuurlijk fantastische dingen.”
Elselien: “Zeker weten. Ik heb ook tijdens een verdediging meegemaakt dat een deelnemer die al heel lang als schooldirecteur werkzaam was, door de ontwikkeling die ze zelf in haar studie had doorgemaakt, ontdekt had dat ze bestuurlijke ambities had. Ik weet dat die persoon nu werkzaam is in een College van Bestuur binnen het onderwijs. Je ziet dus dat deelnemers door de aandacht voor persoonlijk leiderschap zichzelf de kans geven om tijdens de studie zichzelf verder te ontwikkelen. Wij als docenten hebben de kans om door de praktijkgerichte benadering van Avans+ hen dit juist ook te leren.”
.png)
“We zitten niet in een tijdperk van verandering, maar in een verandering van tijdperk” (Quote van Jan Rotmans) - Elselien
Chris: “Ik denk dat we op deze manier bij Avans+ niet alleen mensen veranderen, maar ook organisaties.”
Elselien: “Dat denk ik ook. Als docent krijg je door de interactie met de deelnemers een heel goed beeld van wat er speelt in organisaties aan vraagstukken. Wat er nu actueel is. Dat zie ik ook in mijn eigen praktijk terug trouwens. De crisissen waar we mee te maken hebben, of het nu gaat om stikstof, klimaat of de consequenties van de oorlog in Oekraïne, er gebeurt gewoon heel veel en min of meer gelijktijdig. Het volgt elkaar snel op. Bij Corona dachten veel mensen nog: het is voorbij, het is klaar en we gaan weer terug naar wat het was. Maar de volgende crisis lag alweer op de loer. Nu beginnen mensen zich te realiseren dat dit gewoon ons nieuwe leven is. Wij zitten in een nieuw tijdperk. Jan Rotmans formuleert dat ook heel mooi, die zegt; “We zitten niet in een tijdperk van verandering, maar in een verandering van tijdperk”. Hij noemt dat ook 'een tussentijd'. De tussentijd van chaos waar we doorheen moeten. Ik zie dat organisaties dat ook steeds meer inzien en dat ze zelf daar ook nieuwe manieren van denken, handelen, weten, organiseren bij nodig hebben. Dat is wel iets wat ik heel veel tegenkom en wat ik zelf ook wel erg interessant vind aan dit tijdperk. Het daagt ons als docenten tegelijkertijd ook weer uit met eigenlijk dezelfde vraag als die ik in mijn proefschrift behandel: als dit zich allemaal voordoet, hoe kunnen we dan zorgen dat we deelnemers daar deelgenoot van maken, maar ook dat we ze op weg helpen om in hun eigen organisaties daar mee verder te gaan?”
Chris: “Ja, ik denk dat dat ook onderstreept dat je niet een soort tool box aan kan reiken. Zo van, als je het zo doet dan gaat het gewoon lukken. De werkelijkheid is veel weerbarstiger, veel meer divers. We hebben het samen weleens gehad over het 'protocol denken' binnen Nederland. Ik vergelijk het wel eens met een lantaarnpaal: hij schijnt alleen 's nachts en alleen dronken mensen houden zich eraan vast. We moeten de mensen juist leren om ook binnen die onvoorstelbare werkelijkheid waar protocollen gewoon niet werken, beslissingen te nemen. Daar kan jij zeker vanuit de leerlijn Persoonlijk Leiderschap een hele mooie rol in spelen. Dat deelnemers vanuit hun opleiding bij Avans+ ook binnen die onzekerheid een bepaalde stevige basis hebben ontwikkeld om de toekomst mee in te gaan.”
“De werkelijkheid is als een driedimensionaal schaakbord: iedere actie die je doet is niet alleen gericht op jezelf en je tegenpartij, maar het hele speelveld” - Chris
Elselien: “We besteden bij Persoonlijk Leiderschap heel veel aandacht aan wendbaarheid en weerbaarheid. We oefenen bijvoorbeeld met het ontwikkelen van dynamische vaardigheden. Binnen het protocol denken zijn mensen veel statischer, hun focus ligt meer binnen de kaders die het protocol stelt. Het echt scherp waarnemen, het goed om zich heen kijken, alert zijn op signalen, dat verdwijnt daarmee veel meer naar de achtergrond. Ze denken: als ik de stappen van het protocol maar doorloop dan kom ik er wel doorheen. In de leerlijn Persoonlijk Leiderschap besteden we juist veel aandacht aan actief waarnemen met alle zintuigen. Op verschillende soms speelse creatieve manieren, bijvoorbeeld door het kijken naar kunst om op die manier het waarnemen opnieuw aan te scherpen. En echt alert te worden op signalen in de omgeving. Dan komt wendbaarheid en weerbaarheid om de hoek kijken. Wat doe je dan met die signalen? Alleen maar vaststellen dat er van alles om je heen gebeurt? Dat er allerlei crises zijn? Dat is inderdaad één ding. Maar wat doe je vervolgens met die signalen? Hoe vertaal je die? Hoe zet je die om in actie? Hoe kun je die actie integreren in de praktijk of in je organisatie en hoe kun je dan vervolgens weer in de gaten houden hoe zo’n actie zich ontwikkelt? Adaptief, dat is ook zo’n woord wat je tegenwoordig heel veel hoort en wat steeds belangrijker wordt. Dus niet planmatig ontwikkelen maar veel meer iets uitproberen, experimenteren, gaandeweg leren en door ontwikkelen, in plaats van eerst van tevoren een dicht getimmerd plan te maken. Dat werkt niet meer want de omgeving beweegt door en wacht niet tot je klaar bent met het plan. Die is al weer 3 stappen verder. Deze manier van denken probeer ik ook in de masterclass Strategy & Sustainability te ontwikkelen. Een andere manier van strategisch denken. Ook strategieontwikkeling is niet alleen maar een plan wat door en voor management gemaakt wordt maar steeds meer ook iets dat samen met medewerkers uit alle lagen van de organisatie tot stand komt. Het is iets wat je adaptief ontwikkelt en weer aanpast aan deze tijd. Zo loopt het allemaal in elkaar door. Kennis en theorie zijn meer ondersteunend aan de praktijk, dan leidend in de praktijk.”
Chris: “Klopt. Ik gebruik ook wel eens de metafoor dat we allemaal hebben geleerd om te schaken op een schaakbord wat tweedimensionaal is. Je hebt je tegenpartij en je hebt jezelf. Maar de werkelijkheid is eigenlijk een driedimensionaal schaakbord. Iedere actie die je doet is niet alleen gericht op je tegenpartij maar op het hele veld. Ook dat van jezelf. Dat speelveld overzien, is wat we hier bij Avans+ de deelnemers goed leren. Die werkelijkheid echt aftasten met alle zintuigen, kijken wat er gebeurt”.
Elselien: “Dat is inderdaad precies wat in alle masterclasses van Avans+ aandacht krijgt.”
Chris: “En dat geeft ons als docenten energie om hier mee verder te gaan, want de werkelijkheid blijft veranderen.”
Wil je 'Het Gesprek' liever volgen op video? Bekijk dan hier de video met het volledige gesprek van deze 2 docenten.
Wil je meer weten?
Wil jij gelijksoortige gesprekken voeren of ben je geïnteresseerd in de onderwerpen die onze docenten benoemen? Volg een van onze masterclasses of een volledige master en krijg les van Elselien of Chris en discussieer met gelijkgestemden over relevante onderwerpen voor jouw organisatie.
Elselien Smit is sinds 2017 werkzaam bij Avans+ als kerndocent Strategy & Sustainability en Persoonlijk Leiderschap. Ze is ook kerndocent Change Management aan Nyenrode Business University. Daarnaast is ze eigenaar van Brace en werkzaam als begeleider en onderzoeker in processen van organisatieontwikkeling, organisatie innovatie en strategie ontwikkeling. Ze heeft haar studie Cognitieve Psychologie gevolgd aan Tilburg University en is momenteel bezig met haar Phd aan Nyenrode Business University.
Chris van der Velden is sinds 2018 werkzaam bij Avans+ als kerndocent Organisatieontwikkeling, Stakeholdermanagement en Schoolconceptontwikkeling en hij is lector. In het dagelijks leven is hij bestuurder bij CNS Putten, een organisatie voor Primair Onderwijs, en eigenaar van Edu-Share. Hij heeft zijn studie Master of Educational Superintendency gevolgd aan Radboud University en is momenteel bezig met zijn PhD aan Tilburg University.
