‘Zo’n vaart zal het wel niet lopen’. Als er één constante is in de geschiedenis van de mensheid, dan is het wel dat grote revoluties steevast worden voorafgegaan door deze dooddoener. Nu Artificiële Intelligentie (AI) geen verre toekomstmuziek meer is, maar al een dagelijkse realiteit, hoor ik nog steeds hetzelfde. Maar… heeft u geen smartphone, tablet, laptop of gps? Welkom dan, in het tijdperk van de Homo Digitalis!
Hier en daar hoor je horrorscenario’s opduiken dat wij als mens nauwelijks nog nodig zullen zijn op de werkvloer, maar er zijn ook optimisten die ons beloven dat de mens, in alles op zijn wenken bediend door robots, in een soort van Tuin van Eden terecht zal komen. Zelf vind ik de discussie over die toekomstbeelden bijzonder boeiend, maar ik waag me er niet aan me in dat debat te boeien. Ik volg analyst Craig Roth die zei: “Voorspellen wat Artificiële Intelligentie zal doen is veel makkelijker dan voorspellen wat de mens ermee zal doen.”
Fundamentele veranderingen
Ik kan geen bedrijf bezoeken of er vinden fundamentele veranderingen plaats. Van een nieuw computerprogramma tot drastische herstructureringen. Als mens worden we bijna dagelijks geconfronteerd met nieuwigheden: nieuwe apps, een nieuw toestel, een nieuw systeem. En dan hangt het zwaard van Damocles nog boven ons hoofd. Want al die slimme toestellen zijn ons inderdaad aan het vervangen.
DenkWerk, een denktank met jonge ondernemers en ervaren bestuurders als Feike Sijbesma en Hans Wijers berekende dat ongeveer de helft van werkend Nederland zijn digitale vaardigheden moet verbeteren om over tien jaar nog hetzelfde beroep te kunnen doen. Ook mensen die doorgaans niet behoudsgezind zijn, schrikken als ik die cijfers opwerp. Met name het kantoorwerk zal worden ontwricht. De technologie krijgt verregaande cognitieve capaciteiten. En aangezien meer dan 80 procent van de werknemers in geavanceerde economieën in de dienstensector werkt, zal nieuwe technologie in die branche een grotere maatschappelijke impact hebben dan nieuwe technologie in de maakindustrie. Daar staat echter tegenover dat in deze periode 133 miljoen nieuwe banen ontstaan die inspelen op de nieuwe verdeling van de taken tussen mens en machine. Netto komen er wereldwijd dus 58 miljoen banen bij. Volgens de onderzoekers zorgen robots in de komende jaren niet alleen voor nieuwe, hoogwaardige banen (AI trainers, data analisten, adviseurs rond ethiek). Door de toenemende automatisering zullen de kwaliteit van bestaande banen en de productiviteit van werknemers verbeteren.
In een rapport schrijft het World Economic Forum (2018) dat studies aanwijzen dat tegen 2022 75 miljoen banen wereldwijd op de tocht staan vanwege de toenemende automatisering. We zitten in een transitieperiode, en hoelang deze zal duren hangt af van de mate waarin bedrijven, werkgevers maar zeker ook wijzelf als medewerkers ons aanpassen en voorbereiden. Wie stilstaat, gaat achteruit in een wereld in verandering.
Investeren in het eigen kapitaal
Wat voor mij wel als een paal boven water staat is dat we, naarmate de impact van Artificiële Intelligentie stijgt, nog meer zullen moeten investeren in onze eigen intelligentie. En daarmee bedoel ik niet alleen die intelligentie die te meten valt in IQ-tests, maar onze algemene breinkracht, ons ‘mentaal kapitaal’. Dat zal de onderscheidende factor zijn waarmee we ons als mens onmisbaar kunnen maken op de werkvloer. Wanneer we inzetten op de kwaliteiten die ons uniek menselijk maken (wilskracht, onze mindset om te leren en groeien, verbeelding, empathie en vertrouwen tussen mensen) hebben we zelf een impact op onze duurzame inzetbaarheid. Zelfs wie zich absoluut geen zorgen maakt over technologie, digitalisering en robotica, vaart er wel bij deze kwaliteiten verder te ontwikkelen en beter te benutten om meer betekenis en geluk te ervaren. Of gewoon om meer succes te hebben.
Elke Geraerts is doctor in de psychologie en bekleedde verschillende academische posities aan de universiteiten van Harvard, St. Andrews, Maastricht en Rotterdam. Elke is mede-oprichter en managing partner van Better Minds at Work en schreef de bestsellers Mentaal Kapitaal, Het Nieuwe Mentaal – Hoe lef je op weg zet naar geluk en succes en Authentieke Intelligentie.
